Ogólna charakterystyka kont zespołu 1

Katarzyna Trzpioła
Katarzyna Trzpioła
28.12.2023AKTUALNE

Ogólna charakterystyka kont zespołu 1

Zgodnie z przepisami ustawy z 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe aktywami pieniężnymi są m.in. aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz.

Aktywa finansowe w świetle Prawa dewizowego

Krajowe środki płatnicze

Zagraniczne środki płatnicze

  1. znaki pieniężne (banknoty i monety) będące w kraju prawnym środkiem płatniczym (waluta polska),

  2. papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walucie polskiej, tj. weksle, czeki (w tym podróżnicze), akredytywy, polecenia wypłat, przekazy

  1. waluty obce, tzn. znaki pieniężne (banknoty i monety) będące poza krajem prawnym środkiem płatniczym oraz wymienialne rozrachunkowe jednostki pieniężne stosowane w rozliczeniach międzynarodowych (np. SDR),

  2. dewizy, tzn. papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, "stawione w walutach obcych, tj. znaki pieniężne (banknoty i monety), weksle, czeki (w tym podróżnicze), akredytywy, polecenia wypłat, przekazy

Natomiast w świetle art. 3 ust. 1 pkt 25 uor aktywa finansowe to aktywa pieniężne, instrumenty kapitałowe (w rozumieniu art. 3 ust. I pkt 26 uor) wyemitowane przez inne jednostki, a także wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych lub prawo do wymiany instrumentów finansowych (w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 23 uor) z inną jednostką na korzystnych warunkach. Ewidencji operacji związanych z aktywami finansowymi o charakterze krótkoterminowym służy właśnie zespół 1. Przy czym warto zauważyć, że tradycyjnie ujmowane tu są również operacje gospodarcze dotyczące kredytów oraz pożyczek krótko- i długoterminowych.

Na kontach zespołu 1 „Środki pieniężne, rachunki bankowe oraz inne krótkoterminowe aktywa finansowe” ewidencjonowane są aktywa pieniężne zdefiniowane w art. 3 ust. I pkt 25 uor, czyli:

  • aktywa w postaci krajowych środków płatniczych, walut obcych oraz dewiz, przechowywanych w kasach jednostki albo gromadzonych na jej krajowych lub zagranicznych rachunkach bankowych,

  • aktywa w postaci czeków, weksli i innych aktywów finansowych, w tym w szczególności w postaci naliczonych odsetek od aktywów finansowych,

  • aktywa finansowe krótkoterminowe obejmujące instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki i stanowiące dla tych jednostek zobowiązania finansowe, np. akcje, obligacje itp.,

  • udziały i akcje własne jednostki przeznaczone do zbycia lub umorzenia,

  • uzyskane kredyty bankowe krajowe i zagraniczne,

  • różnice z aktualizacji wyceny krótkoterminowych aktywów finansowych.

Ewidencja na kontach zespołu I powinna zatem umożliwić uzyskanie informacji o rodzaju przeprowadzanych operacji gospodarczych i stanie gotówki, weksli i czeków obcych, metali szlachetnych (jeżeli nie są zaliczane do rzeczowych składników majątku obrotowego), wysokości zobowiązań z tytułu wykorzystanych kredytów bankowych, wielkości należności z tytułu lokat wolnych środków pieniężnych itd.

Ujmując operacje gospodarcze w zespole 1, nie wolno zapominać o zasadach wyceny wynikających z art. 28 ust. 1 uor

(zob. tabela na następnej stronie). Głównymi kontami tego zespołu są:

  • Na konto 10 „Kasa".

  • Konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe", w tym: o Konto 13-0 „Rachunek bieżący", o Konto 13-1 „Rachunek walutowy”, o Konto 13-5 „Inne rachunki bankowe”, o Konto 13-9 „grodki pieniężne w drodze".

  • Konto 14 „Krótkoterminowe aktywa finansowe”.

  • Konto 14-5 „Odpisy aktualizujące krótkoterminowe aktywa finansowe”.

Konto 10 „Kasa”

Konto 10 przeznaczone jest do ewidencji środków pieniężnych (gotówki) w walucie polskiej i w walutach obcych, znajdującej się w kasie jednostki.

Zasady ogólne ujmowania operacji przedstawiają się następująco:

Pozycja

Ujęcie w trakcie roku

Zasady wyceny

Krajowe środki pieniężne - gotówka w kasie

W wartości nominalnej

W wartości nominalnej

Krajowe środki pieniężne — środki zgromadzone na rachunkach bankowych

W wartości nominalnej

W wartości nominalnej — przy czym wartość nominalna obejmuje również odsetki dopisane przez bank do stanu rachunków (Ma konto 75-0 lub 85 - od środków funduszu socjalnego)

Weksle obce

W wartości nominalnej, przy czym ewentualne różnice z dyskonta weksli zarachowywane są w momencie ich przyjęcia do przychodów finansowych (Ma konto 75-0)

W wartości nominalnej, przy czym ewentualne różnice z dyskonta weksli zarachowywane są w momencie ich przyjęcia do przychodów finansowych (Ma konto 75-0)

Waluty obce w kasie walutowej oraz na rachunku walutowym

Według kursu faktycznie zastosowanego zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt I i 2 uor. W przypadku otrzymania na rachunek walutowy zapłaty w walucie obcej - średni kurs NBP z dnia poprzedzającego dzień otrzymania środków, Rozchód z zastosowaniem jednej z metod FIFO, LIFO lub kosztu średniego ważonego - art. 35 ust. 8 uor

Art. 30 ust. I przy zastosowaniu kursu średniego ustalonego na ten dzień dla poszczególnych walut obcych przez NBP. Wyjątek stanowi gotówka w jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych. Jej stan wycenia się po kursie, po którym nastąpił jej zakup, jednak w wysokości nie wyższej od kursu średniego ustalonego na ten dzień dla danej waluty obcej przez NBP

Kredyty w walucie polskiej

W wysokości zadłużenia, według wartości nominalnej

W wysokości zadłużenia, według wartości nominalnej, tj. z uwzględnieniem naliczonych odsetek (w korespondencji z kontem 75-0)

Kredyty wyrażone w walutach obcych

W wysokości zadłużenia, w wartości nominalnej walut obcych, przeliczonych na walutę polską według zasad określonych w art. 30 ust. 2 uor

Zadłużenie na dzień bilansowy wycenia się - zgodnie z art. 30 ust. I - po kursie średnim NBP, ustalonym na ten dzień dla poszczególnych walut obcych

Krótkoterminowe aktywa finansowe

Cena nabycia lub zakupu, jeśli koszty transakcyjne nie są istotne

Art. 28 ust. I pkt 5:

a) według ceny nabycia (lub ceny zakupu — jeżeli koszty przeprowadzenia transakcji nie są istotne). Ich wartość ewidencyjna nie może być na dzień bilansowy wyższa od ich wartości rynkowej lub b) według ceny (wartości) rynkowej. Różnice spowodowane wzrostem lub spadkiem wartości w stosunku do wartości według cen nabycia (zakupu) zaliczane są odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych, albo

c) według określonej w inny sposób wartości godziwej - w przypadku gdy dla danych krótkoterminoych składników majątku nie istnieje aktywny rynek, dla tych aktywów, dla których można wznaczyć termin wymagalności — skorygowana cena nabycia

Nabyte własne udziały lub akcje

Cena nabycia lub zakupu. W przypadku nabycia ich w drodze egzekucji ceną nabycia jest cena ustalona w postępowaniu egzekucyjnym, powiększona o koszty tego postępowania niezwrócone spółce. Przy nieodpłatnym nabyciu wartość udziałów lub akcji własnych ustalana jest w cenie nabycia obejmującej wszystkie poniesione przez spółkę koszty

Art. 28 ust. I pkt 9a — w cenie nabycia ustalonej na dzień nabycia

Po stronie Wn

Po stronie Ma

  • Wpływy gotówki do kasy w wartości nominalnej, w tym nadwyżki kasowe ujawnione w trakcie spisu z natury,

  • dodatnie różnice kursowe powstałe w związku z wyceną gotówki w walucie obcej (ustalane i rozliczane z uwzględnieniem art. 30 i 35 ustawy)

  • Rozchody gotówki z kasy w wartości nominalnej, w tym stwierdzone niedobory kasowe,

  • ujemne różnice kursowe powstałe w związku z wyceną gotówki w walucie obcej (ustalane i rozliczane z uwzględnieniem art. 30 i 35 ustawy)

Konto 10 może wykazywać wyłącznie saldo debetowe (Wn). Jego wysokość odzwierciedla stan gotówki w kasie jednostki na dany dzień. Stan gotówki podlegający wykazaniu w rocznym sprawozdaniu finansowym jednostki powinien być potwierdzony spisem z natury (art. 26 ust. I pkt 1 ustawy).

Ewidencja analityczna powinna być prowadzona ze szczegółowością umożliwiającą ustalenie rzeczywistych stanów:

  • gotówki wyrażonej w walucie polskiej,

  • gotówki wyrażonej w walucie obcej (według poszczególnych walut obcych i po przeliczeniu ich na walutę polską w trybie art. 30 uor), posiadanej gotówki w walucie polskiej i w walutach obcych według osób materialnie odpowiedzialnych za jej stan.

Typowe zapisy po stronie Wn konta 10

Lp.

Treść operacji gospodarczej

Ma

1.

Przyjęcie do kasy gotówki (waluty polskiej lub waluty obcej) pobranej z rachunku bankowego (bieżącego lub walutowe o)

13

2.

Wpłaty (gotówkowe lub czekami):

 
  • dokonane przez odbiorców za nabyte produkty, towary, materia , środki trwałe itd.,

20, 24, 7

  • gotówka z utargów,

70-0, 73-0

  • dokonane przez pracowników z tytułu rozliczenia zaliczek pobranych na pokrycie kosztów podróży służbowych, na zakupy realizowane na potrzeby jednostki, dokonanie innych opłat itd.,

73-0, 234

  • spłaty innych należności, przykładowo z tytułu niedoborów

23, 24-9

3.

Ujawnione nadwyżki w stanie gotówki — kwota nadwyżki potwierdzona stosownym dokumentem wymagająca wyjaśnienia i rozliczenia.

Operacje związane z rozliczeniem nadwyżki: - uznanie jej za pozorną, tj. spowodowaną błędnym ustaleniem salda w raporcie kasowym: Wn konto 24, Ma konto 10.

Operacje związane z rozliczeniem nadwyżki: - uznanie jej za bezsporną : Wn konto 24, Ma konto 76-0

24

4.

Wpłaty zadeklarowanych wkładów pieniężnych na kapitał własny

24, 80

5.

Dodatnie różnice kursowe z wyceny bilansowej walut obcych w kasie walutowej (kurs średni NBP waluty na dzień bilansowy jest wyższy od kursu waluty z dnia ujęcia jej na koncie 10).

Uwaga: Wycena nie dotyczy walut obcych w kantorach

75-0

Typowe zapisy po stronie Ma konta 10

Pozostało jeszcze 84% treści

Aby zobaczyć cały artykuł, zaloguj się lub zamów dostęp.

Masz dostęp do portalu?

Adres e-mail:

Hasło

Nie pamiętam hasła

Nie jesteś jeszcze użytkownikiem portalu?


Zamów pełny dostęp do portalu i korzystaj z:

  • Codziennej dawki informacji o zmianach w przepisach
  • Co tygodniowych szkoleń online
  • Bazy porad eksperckich
  • Cyklicznych czatów z ekspertem
  • Nielimitowanych, indywidualnych porad ekspertów
  • Materiałów "na życzenie"
  • Kalkulatorów i innych narzędzi

Autor
Katarzyna Trzpioła
Doktor nauk ekonomicznych w zakresie nauk o zarządzaniu, adiunkt na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, praktyk, wieloletni szkoleniowiec i dydaktyk, autorka wielu publikacji z zakresu rachunkowości finansowej podatkowej, MSSF i rachunkowości zarządczej. Współpracuje z następującymi redakcjami: Portal FK, Rachunkowości i Podatki dla praktyków, Nowe Standardy Sprawozdawczości

Porady ekspertów

Jeśli masz jakiekolwiek pytania skorzystaj z indywidualnej porady grona naszych wybitnych Ekspertów.

+30

Katarzyna Brzozowska

Prawnik, redaktor publikacji z zakresu prawa podatkowego, rachunkowości oraz analizy finansowej. Posiada 20-letnie doświadczenie w prowadzeniu publikacji i portali, których celem jest dostarczanie bieżących informacji o zmianach w prawie oraz interpretacja zawiłych przepisów z zakresu rachunkowości i podatków.

dr Katarzyna Trzpioła

Doktor Nauk Ekonomicznych w zakresie Nauk o Zarządzaniu, adiunkt na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, praktyk, wieloletni szkoleniowiec i dydaktyk, autorka wielu publikacji z zakresu rachunkowości finansowej podatkowej, MSSF i rachunkowości zarządczej.

Barbara Dąbrowska

Absolwentka studiów MBA, Dyrektor ds. Finansów i Compliance w firmie consultingowej, Manager Działu Księgowości w międzynarodowej firmie leasingowej, trener – wykładowca Centrum Szkoleniowe FRR Sp. z o.o.