Zgodnie z przepisami ustawy z 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe aktywami pieniężnymi są m.in. aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz.
Aktywa finansowe w świetle Prawa dewizowego
Krajowe środki płatnicze |
Zagraniczne środki płatnicze |
|
|
Natomiast w świetle art. 3 ust. 1 pkt 25 uor aktywa finansowe to aktywa pieniężne, instrumenty kapitałowe (w rozumieniu art. 3 ust. I pkt 26 uor) wyemitowane przez inne jednostki, a także wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych lub prawo do wymiany instrumentów finansowych (w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 23 uor) z inną jednostką na korzystnych warunkach. Ewidencji operacji związanych z aktywami finansowymi o charakterze krótkoterminowym służy właśnie zespół 1. Przy czym warto zauważyć, że tradycyjnie ujmowane tu są również operacje gospodarcze dotyczące kredytów oraz pożyczek krótko- i długoterminowych.
Na kontach zespołu 1 „Środki pieniężne, rachunki bankowe oraz inne krótkoterminowe aktywa finansowe” ewidencjonowane są aktywa pieniężne zdefiniowane w art. 3 ust. I pkt 25 uor, czyli:
aktywa w postaci krajowych środków płatniczych, walut obcych oraz dewiz, przechowywanych w kasach jednostki albo gromadzonych na jej krajowych lub zagranicznych rachunkach bankowych,
aktywa w postaci czeków, weksli i innych aktywów finansowych, w tym w szczególności w postaci naliczonych odsetek od aktywów finansowych,
aktywa finansowe krótkoterminowe obejmujące instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki i stanowiące dla tych jednostek zobowiązania finansowe, np. akcje, obligacje itp.,
udziały i akcje własne jednostki przeznaczone do zbycia lub umorzenia,
uzyskane kredyty bankowe krajowe i zagraniczne,
różnice z aktualizacji wyceny krótkoterminowych aktywów finansowych.
Ewidencja na kontach zespołu I powinna zatem umożliwić uzyskanie informacji o rodzaju przeprowadzanych operacji gospodarczych i stanie gotówki, weksli i czeków obcych, metali szlachetnych (jeżeli nie są zaliczane do rzeczowych składników majątku obrotowego), wysokości zobowiązań z tytułu wykorzystanych kredytów bankowych, wielkości należności z tytułu lokat wolnych środków pieniężnych itd.
Ujmując operacje gospodarcze w zespole 1, nie wolno zapominać o zasadach wyceny wynikających z art. 28 ust. 1 uor
(zob. tabela na następnej stronie). Głównymi kontami tego zespołu są:
Na konto 10 „Kasa".
Konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe", w tym: o Konto 13-0 „Rachunek bieżący", o Konto 13-1 „Rachunek walutowy”, o Konto 13-5 „Inne rachunki bankowe”, o Konto 13-9 „grodki pieniężne w drodze".
Konto 14 „Krótkoterminowe aktywa finansowe”.
Konto 14-5 „Odpisy aktualizujące krótkoterminowe aktywa finansowe”.
Konto 10 przeznaczone jest do ewidencji środków pieniężnych (gotówki) w walucie polskiej i w walutach obcych, znajdującej się w kasie jednostki.
Zasady ogólne ujmowania operacji przedstawiają się następująco:
Pozycja |
Ujęcie w trakcie roku |
Zasady wyceny |
Krajowe środki pieniężne - gotówka w kasie |
W wartości nominalnej |
W wartości nominalnej |
Krajowe środki pieniężne — środki zgromadzone na rachunkach bankowych |
W wartości nominalnej |
W wartości nominalnej — przy czym wartość nominalna obejmuje również odsetki dopisane przez bank do stanu rachunków (Ma konto 75-0 lub 85 - od środków funduszu socjalnego) |
Weksle obce |
W wartości nominalnej, przy czym ewentualne różnice z dyskonta weksli zarachowywane są w momencie ich przyjęcia do przychodów finansowych (Ma konto 75-0) |
W wartości nominalnej, przy czym ewentualne różnice z dyskonta weksli zarachowywane są w momencie ich przyjęcia do przychodów finansowych (Ma konto 75-0) |
Waluty obce w kasie walutowej oraz na rachunku walutowym |
Według kursu faktycznie zastosowanego zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt I i 2 uor. W przypadku otrzymania na rachunek walutowy zapłaty w walucie obcej - średni kurs NBP z dnia poprzedzającego dzień otrzymania środków, Rozchód z zastosowaniem jednej z metod FIFO, LIFO lub kosztu średniego ważonego - art. 35 ust. 8 uor |
Art. 30 ust. I przy zastosowaniu kursu średniego ustalonego na ten dzień dla poszczególnych walut obcych przez NBP. Wyjątek stanowi gotówka w jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych. Jej stan wycenia się po kursie, po którym nastąpił jej zakup, jednak w wysokości nie wyższej od kursu średniego ustalonego na ten dzień dla danej waluty obcej przez NBP |
Kredyty w walucie polskiej |
W wysokości zadłużenia, według wartości nominalnej |
W wysokości zadłużenia, według wartości nominalnej, tj. z uwzględnieniem naliczonych odsetek (w korespondencji z kontem 75-0) |
Kredyty wyrażone w walutach obcych |
W wysokości zadłużenia, w wartości nominalnej walut obcych, przeliczonych na walutę polską według zasad określonych w art. 30 ust. 2 uor |
Zadłużenie na dzień bilansowy wycenia się - zgodnie z art. 30 ust. I - po kursie średnim NBP, ustalonym na ten dzień dla poszczególnych walut obcych |
Krótkoterminowe aktywa finansowe |
Cena nabycia lub zakupu, jeśli koszty transakcyjne nie są istotne |
Art. 28 ust. I pkt 5: a) według ceny nabycia (lub ceny zakupu — jeżeli koszty przeprowadzenia transakcji nie są istotne). Ich wartość ewidencyjna nie może być na dzień bilansowy wyższa od ich wartości rynkowej lub b) według ceny (wartości) rynkowej. Różnice spowodowane wzrostem lub spadkiem wartości w stosunku do wartości według cen nabycia (zakupu) zaliczane są odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych, albo c) według określonej w inny sposób wartości godziwej - w przypadku gdy dla danych krótkoterminoych składników majątku nie istnieje aktywny rynek, dla tych aktywów, dla których można wznaczyć termin wymagalności — skorygowana cena nabycia |
Nabyte własne udziały lub akcje |
Cena nabycia lub zakupu. W przypadku nabycia ich w drodze egzekucji ceną nabycia jest cena ustalona w postępowaniu egzekucyjnym, powiększona o koszty tego postępowania niezwrócone spółce. Przy nieodpłatnym nabyciu wartość udziałów lub akcji własnych ustalana jest w cenie nabycia obejmującej wszystkie poniesione przez spółkę koszty |
Art. 28 ust. I pkt 9a — w cenie nabycia ustalonej na dzień nabycia |
Po stronie Wn |
Po stronie Ma |
|
|
Konto 10 może wykazywać wyłącznie saldo debetowe (Wn). Jego wysokość odzwierciedla stan gotówki w kasie jednostki na dany dzień. Stan gotówki podlegający wykazaniu w rocznym sprawozdaniu finansowym jednostki powinien być potwierdzony spisem z natury (art. 26 ust. I pkt 1 ustawy). |
Ewidencja analityczna powinna być prowadzona ze szczegółowością umożliwiającą ustalenie rzeczywistych stanów:
gotówki wyrażonej w walucie polskiej,
gotówki wyrażonej w walucie obcej (według poszczególnych walut obcych i po przeliczeniu ich na walutę polską w trybie art. 30 uor), posiadanej gotówki w walucie polskiej i w walutach obcych według osób materialnie odpowiedzialnych za jej stan.
Typowe zapisy po stronie Wn konta 10
Lp. |
Treść operacji gospodarczej |
Ma |
1. |
Przyjęcie do kasy gotówki (waluty polskiej lub waluty obcej) pobranej z rachunku bankowego (bieżącego lub walutowe o) |
13 |
2. |
Wpłaty (gotówkowe lub czekami): |
|
|
20, 24, 7 |
|
|
70-0, 73-0 |
|
|
73-0, 234 |
|
|
23, 24-9 |
|
3. |
Ujawnione nadwyżki w stanie gotówki — kwota nadwyżki potwierdzona stosownym dokumentem wymagająca wyjaśnienia i rozliczenia. Operacje związane z rozliczeniem nadwyżki: - uznanie jej za pozorną, tj. spowodowaną błędnym ustaleniem salda w raporcie kasowym: Wn konto 24, Ma konto 10. Operacje związane z rozliczeniem nadwyżki: - uznanie jej za bezsporną : Wn konto 24, Ma konto 76-0 |
24 |
4. |
Wpłaty zadeklarowanych wkładów pieniężnych na kapitał własny |
24, 80 |
5. |
Dodatnie różnice kursowe z wyceny bilansowej walut obcych w kasie walutowej (kurs średni NBP waluty na dzień bilansowy jest wyższy od kursu waluty z dnia ujęcia jej na koncie 10). Uwaga: Wycena nie dotyczy walut obcych w kantorach |
75-0 |
Typowe zapisy po stronie Ma konta 10
Przykłady księgowań na zespołach kont
Charakterystyka zespołów kont
PLAN KONT , aby zobaczyć wszystkie materiały ZALOGUJ SIĘ >
Zaloguj się
Zamów pełny dostęp do portalu i korzystaj z:
Jeśli masz jakiekolwiek pytania skorzystaj z indywidualnej porady grona naszych wybitnych Ekspertów.
+30
Prawnik, redaktor publikacji z zakresu prawa podatkowego, rachunkowości oraz analizy finansowej. Posiada 20-letnie doświadczenie w prowadzeniu publikacji i portali, których celem jest dostarczanie bieżących informacji o zmianach w prawie oraz interpretacja zawiłych przepisów z zakresu rachunkowości i podatków.
Doktor Nauk Ekonomicznych w zakresie Nauk o Zarządzaniu, adiunkt na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, praktyk, wieloletni szkoleniowiec i dydaktyk, autorka wielu publikacji z zakresu rachunkowości finansowej podatkowej, MSSF i rachunkowości zarządczej.
Absolwentka studiów MBA, Dyrektor ds. Finansów i Compliance w firmie consultingowej, Manager Działu Księgowości w międzynarodowej firmie leasingowej, trener – wykładowca Centrum Szkoleniowe FRR Sp. z o.o.