Dodatkowe zobowiązania podatkowe. Niektóre regulacje z SLIM VAT 3 już obowiązują

Przepisy art. 112b ustawy o VAT przewidują możliwość ustalania podatnikom (przez naczelników urzędów skarbowych oraz naczelników urzędów celno-skarbowych) sankcji VAT w postaci dodatkowego zobowiązania podatkowego. Do 5 czerwca 2023 r. sankcje te ustalane były – niezależnie od przyczyny stwierdzonych nieprawidłowości – w sztywnej wysokości, np. w wysokości 15%, 20% lub 30% kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego, kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe (zob. art. 112b ust. 1, 2 i 2a ustawy o VAT).

6 czerwca 2023 r. nastąpiła zmiana w tym zakresie. Obecnie dodatkowe zobowiązania podatkowe mogą być ustalane do określonej przepisami wysokości, tj. do wysokości 15%, 20% lub 30% kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego, kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe (zob. nowe brzmienie art. 112b ust. 1, 2 i 2a ustawy o VAT). A zatem stawki 15%, 20% i 30% są obecnie stawkami maksymalnymi.

Zmiana ta umożliwia organom podatkowym ustalającym dodatkowe zobowiązanie podatkowe obniżenie jej wysokości w sposób uwzględniający charakter i wagę naruszenia przepisów. Kryteria uwzględniane w tym zakresie określa dodany art. 112b ust. 2b ustawy o VAT. Są nimi:

1) okoliczności powstania nieprawidłowości;

2) rodzaj i stopień naruszenia ciążącego na podatniku obowiązku, które skutkowało powstaniem nieprawidłowości;

3) rodzaj, stopień i częstotliwość stwierdzanych dotychczas nieprawidłowości dotyczących nieprzedawnionych zobowiązań w podatku;

4) kwotę stwierdzonych nieprawidłowości, w tym kwotę zaniżenia zobowiązania podatkowego, kwotę zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe;

5) działania podjęte przez podatnika po stwierdzeniu nieprawidłowości w celu usunięcia skutków nieprawidłowości.

Ponadto od 6 czerwca 2023 r. obowiązuje dodatkowy warunek ustalania dodatkowego zobowiązania z zastosowaniem podwyższonej stawki 100%. Warunkiem tym jest, aby – jak wynika z nowego brzmienia art. 112c ust. 1 ustawy o VAT – nieprawidłowość była skutkiem celowego działania podatnika lub jego kontrahenta, o którym podatnik miał wiedzę. Zmiana ta spowodowała, że – jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej z 26 maja 2023 r. – „przypadki, wktórych dojdzie co prawda do odliczenia zwadliwych faktur, ale będzie to związane zbrakiem należytej staranności, nie będą objęte taką samą sankcją jak wprzypadku gdy dojdzie do oszus-twa”.

Dodać należy, że przedmiotowe zmiany zostały co prawda wprowadzone 6 czerwca 2023 r., lecz mają zastosowanie do postępowań podatkowych, kontroli podatkowych lub kontroli celnoskarbowych, wszczętych i niezakończonych przed 6 czerwca 2023 r. Wynika to z art. 25 ustawy nowelizującej z 26 maja 2023 r.